واکاوی یک مستند از جایگاه امید در سینما و هنر - وبلاگ آراسا

به گزارش وبلاگ آراسا، مهدی کاشفی فرد می گوید مستند کاپرا کجاست؟ نگاهی به فرانک کاپرا کارگردان ایتالیایی-آمریکایی و آثارش به عنوان مطرح ترین کارگردان امیدبخش دارد و امید را از این منظر واکاوی می نماید.

به گزارش گروه فرهنگی وبلاگ آراسا، مهدی کاشفی فرد مشاور علمی مستند کاپرا کجاست؟ که عنوان نوترین اثر مرکز مستند و تلویزیونی سوره است، درباره نحوه آشنایی خود با مهدی انصاری کارگردان این اثر و چگونگی پیوستن به این پروژه اعلام کرد: من و مهدی انصاری سال 94 در دانشگاه صداوسیما در مقطع کارشناسی ارشد رشته ارتباطات هم کلاس و دورادور باهم در ارتباط بودیم تا اینکه به این نتیجه رسیدیم که می توانیم با یکدیگر همکاری داشته باشیم. در چند پروژه با هم همکاری کردیم و آخرین همکاری مان در پروژه کاپرا کجاست؟ محقق شد.

وی با بیان اینکه این مستند جدا از ویژگی های ژانری و اقتضائات تولیدی که دارد، متکی بر یکسری داده های متقن، عینی و ملموس برای مخاطب است، بیان کرد: بخش پژوهش برای مستند بسیار حائز اهمیت است البته نه فقط برای مستند بلکه برای بسیاری از کارها، پژوهش بخش مهم کار را تشکیل می دهد.

کاپرا کجاست؟ و دیدگاه هایی در باب هنر و فلسفه فیلم

کاشفی فرد با بیان اینکه کاپرا کجاست؟ ایده ای را مطرح می نماید که در فضای نظری فیلم ایده نوی محسوب نمی شود، اظهار کرد: این ایده در مباحث فلسفه فیلم و در مباحث کلان تر فلسفه، چیستی و جامعه شناسی هنر وجود داشته است که دو رسالت را برای فیلم و سینما و در یک مفهوم کلانتر یعنی هنر قائل هستند. در حقیقت یک دیدگاه معتقد است هنر اساسا بازتاب شرایط جامعه است که به دیدگاه مارکسیستی باز می شود و اینگونه توجیه می نماید که روابط تولیدی و اقتصاد سیاسی حاکم بر فضای تولیدات و در کل مناسبات اقتصادی و اقتصادی زیربناست و فرهنگ و هنر و تجلی انسانی که در جامعه دیده، روی آن بنا می شود.

مشاور علمی کاپرا کجاست؟ اضافه نمود: از آنجاکه در کاپرا کجاست؟ هم یکسری ادعاهای علمی وجود دارد، این قضیه مستلزم این بود که دقت های علمی و نظری در این فضا اتفاق بیفتد. من هم به عنوان مشاور علمی بر اساس نظریه های فیلم و مستند و بعلاوه موضوع خود مستند بحث های علمی را دنبال کردم.

کاشفی فرد درباره همکاری با مهدی انصاری بیان کرد: این کارگردان نظرها و پیشنهادهای درست و یاری نماینده را پذیراست و با کسانی که متخصص هستند فارغ از اینکه چه گرایشی دارند، مشورت می نماید و در این پروژه به صورت تیمی کار را پیش برد.

وی ادامه داد: بخش هایی از تبادل نظرهایی را که ما در طول مستند با یکدیگر داشتیم، من اضافه کردم یعنی تبادل نظری اولیه ای که کارگردان طراحی نموده بود، الزاما محقق نشد. زمانی که درباره پردازش ذهنی صحبت می کردیم، رفت و برگشت و چالش جدی داشتیم و بخشی از آن به علت تفاوت نظر من و مهدی انصاری بود. بعلاوه حرف هایی که من علاقه مند بودم درباره آن صحبت کنم، به صورت صددرصدی گفته نشد اما در کل کاپرا کجاست؟ قالب نوی دارد که شهامت کارگردان در استفاده از فرمول نو مثال زدنی است.

مشاور علمی کاپرا کجاست؟ تاکید نمود: تبادل نظریی که بین من و کارگردان صورت می گیرد، آنچنان سخت و پیچیده نیست و ما در پی این نیستیم که صرفا از یک جریان طرفداری کنیم بلکه تبادل نظر به صورت متوازن و رفت و برگشتی پیش می رود. از سوی دیگر مهم حرف و تبادل نظریی ست که به میان می آید و اگر می خواستیم چهره به مستند اضافه کنیم باید تکلیف آن را در خاتمه تعیین می کردیم. مهدی انصاری به عنوان روایت گر مستند تکلیفش تعیین است و من هم نماینده تبادل نظرهایی که در جامعه رخ می دهد، هستم.

ایده کاپرا کجاست؟ روی مباحث نظری درباره کارکرد هنر بنا شده است

وی با اشاره به دیدگاه ها در باب هنر توضیح داد: اساسا بعضی هنر را بازتاب و آیینه ای که اتفاقات جامعه را نشان می دهد، تعریف می نمایند. از یک سو بعضی دیگر معتقدند هنر باید یک مابه ازایی برای واقعیت داشته باشد؛ یعنی چیزی را به واقعیت اضافه کند. یعنی اگر قرار باشد هنر مواردی را که در جامعه وجود دارد، آیینه وار بازتاب دهد کار ویژه و منحصربه فردی نمی نماید بلکه کار هنر این است که مابه ازایی به واقعیت اضافه کند.

مشاور علمی کاپرا کجاست؟ اعلام کرد: شیلر در بحث های نظری که مطرح می نماید، می گوید هنر پیونددهنده امور معقول و امور ملموس است. هنر وسط ایستاده است یعنی هنر نه اندیشه نظری صرف و نه فن و تکنیک است بلکه حالت واسط دارد و باید جامعه را رهنمود کند به گونه ای که نور روی جامعه بیندازد و رفتارهای پسندیده را در جامعه ترویج کند. در حقیقت ایده کاپرا کجاست؟ روی این مباحث نظری بنا شده است اما نو نیست بلکه در شرایط جامعه ما به عنوان یک ایده نو مطرح می شود.

کاشفی فرد با اشاره به اینکه در شرایطی که شرایط اقتصادی نامناسب است و فیلمسازان عینا سختی و سیاهی جامعه را به تصویر می کشند در این شرایط ایده نوی مطرح می شود که چرا ما روی ارزش هایی که خاص خودمان است و فرارتر از آن ارزش های جهانی محسوب می شود، تمرکز نمی کنیم، گفت: چرا این موارد بازنمود پیدا نمی نماید تا از دل آن مطالبه گری برای بهبود این شرایط اتفاق بیفتد. اینکه در یک فیلم شرایط کاملا سیاه نمایش داده شود، هیچ یاریی به حل مساله نمی نماید اما جامعه امیدوار، عمل امیدوارانه انجام می دهد و اگر روحیه خوب داشته باشد، می تواند مطالبه گری کند.

وی با بیان اینکه اگر قرار باشد رویکرد شکل دهی را در تولیدات هنری دنبال کنیم و امیدآفرین باشیم باید کلیت نظام کشور را که شامل نظام اقتصادی، سیاسی و... است، بازنگری و اصلاح کنیم، بیان کرد: چیستی هنر و خود هنر اساسا با ساختار اجتماعی پیوند دارد. ما در کاپرا کجاست؟ دو شرایط زمانی را قیاس می کنیم حالا نکته اینجاست که مقایسه کردن ملاحظات دارد یعنی آیا مقایسه ای که انجام می دهیم روی زمین مشترکی بنا می شود یا نه. اما برای اینکه به رویکرد امیدآفرین برسیم، احتیاج داریم بسیاری از امور در جامعه اصلاح شود و در غیر این صورت اگر امیدی بخواهد به جامعه منتقل شود، یک امید خیالی است.

کاشفی فرد در خاتمه بیان کرد: کاپرا کجاست؟ بعلاوه نگاهی به فرانک کاپرا کارگردان ایتالیایی-آمریکایی و آثارش به عنوان مطرح ترین کارگردان امیدبخش داشته است. در رویکرد مستند، امیدی که منجر به حرکت شود و با عقل و مطالبه ای که منافع عمومی را دنبال می نماید، پیوند بخورد، مناسب است اما اگر امیدآفرینی صرفا جنبه این را داشته باشد که ما محتوایی را به جامعه بدهیم تا سرگرم شود که فردا شرایط را تحمل کند، این کارکرد منفی امیدآفرینی است و همان شرایط امید خیالی برای سرگرم کردن جامعه از امر متعالی را محقق می نماید.

این مستند به زودی روی آنتن رسانه ملی می رود.