فرهنگ انتظار از نگاه شهید مطهری رویکرد فلسفی دارد
به گزارش وبلاگ آراسا، خبرنگاران/لرستان استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه شهید مطهری با خاستگاهی حوزوی و دینی و با رویکردی فلسفی به مقوله مهدویت پرداخته است، گفت: ایشان معتقد است که مفهوم مهدویت و اندیشه انتظار، گاهی منشأ رشد و پویایی و گاهی منجر به رکورد و عقب ماندگی می گردد.
مجتبی گراوند، در گفت وگو با وبلاگ آراسا، در تشریح مهدویت در اندیشه سیاسی تشیع امامی، اظهار کرد: در تاریخ اسلام و شیعه موضوع مهدویت از منظرهای مختلف تاریخی، کلامی، فلسفی و جامعه شناختی مورد بحث و آنالیز قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه اندیشه مهدویت یکی از باورهای مشترک ادیان توحیدی و حتی بعضی مکاتب غیر الهی به شمار می رود، افزود: شیعیان امامیه و بعضی از عالمان اهل سنت، بنا بر تفسیر بعضی آیات و روایاتی که از رسول خدا(ص) و امامان شیعه(ع) نقل شده است؛ معتقدند که حضرت ولی عصر(عج) از سلاله پاک امام علی(ع) و فاطمه زهرا(س) است.
گراوند با بیان اینکه شیعیان امامیه حضرت مهدی(عج) را دوازدهمین پیشوای خود می دانند؛ لذا موضوع مهدویت و مفهوم انتظار در بینش شیعی جایگاه مهم و شایسته ای دارد، ادامه داد: استفاده از واژه مهدی موعود به معنای منجی و نجات بخش عمدتاً در بین شیعیان دوازده امامی اختصاص به مهدی(عج)، فرزند امام حسن عسکری(ع) دارد که در انتها تاریخ، نجات بخش بشریت خواهد بود.
استادیار تاریخ اسلام دانشگاه لرستان اظهار کرد: در اندیشه شیعه حضرت مهدی(عج)، امام و حجت خدا در زمین و استمرار دهنده خط نبوت و امامت است تا جایی که به صورت یک بحث پایه ای در اصل امامت و ولایت، فلسفه سیاسی و فلسفه تاریخ مطرح شده است؛ لذا فرهیختگان و عالمان شیعه موضوع مهدویت را از جنبه های گوناگون علمی، روایی، تفسیری و کلامی آنالیز و تحلیل نموده اند و در این زمینه پژوهش هایی انجام داده و کتاب هایی نگاشته اند.
این مدرس دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه استاد شهید مرتضی مطهری با خاستگاهی حوزوی و دینی با رویکردی فلسفی به مقوله مهدویت پرداخته و متناسب با برداشت های متفاوت، معتقد است که مفهوم مهدویت و اندیشه انتظار، گاهی منشأ رشد و پویایی و گاهی منجر به رکورد و عقب ماندگی است، گفت: استاد مطهری خصوصیات دو گونه انتظار مثبت و انتظار منفی را این گونه بیان می نماید که انتظارِ فرج و آرزو و امید و دل بستن به آینده دو گونه است: انتظاری که سازنده و نگه دارنده، تعهدآور، نیروآفرین و تحرک بخش است، به گونه ای که می تواند نوعی عبادت و حق پرستی شمرده گردد و انتظاری که گناه است: ویرانگر، اسارت بخش و فلج کننده و نوعی اباحه گری باید محسوب گردد.
گراوند افزود: این دو نوع انتظار فرج، معلول دو نوع برداشت از ظهور بزرگ مهدی موعود(ع) است و این دو نوع برداشت به نوبه خود، از دو نوع بینش درباره تحولات در انقلاب های تاریخی ناشی می گردد، بعلاوه علی شریعتی نیز با خاستگاهی دانشگاهی و رویکردی جامعه شناسانه موضوع مهدویت و انتظار را به عنوان اعتراضی اجتماعی آنالیز نموده است، تأکید شریعتی بر مسئله ظهور و دنیا پس از ظهور، تابع و معلول باورهای دینی و مذهبی اش بوده است و بر کارکرد انتظار به عنوان مکتب یا مذهب اعتراض تأکید دارد.
این مدرس دانشگاه لرستان با بیان اینکه با نگاهی به منابع و متون تاریخی، می توان به ضرورت آنالیز مفهوم انتظار و کارکرد آن در طول تاریخ اسلام بیشتر پی برد، اضافه نمود: اندیشه مهدویت در عرصه زندگی فردی و اجتماعی شیعیان اثنی عشری و در زمینه های مختلف اعتقادی، اخلاقی، تربیتی، سیاسی و اجتماعی نقش و کارکرد مهمی دارد.
وی با بیان اینکه اعتقاد به مهدویت در پویایی زندگی اجتماعی، سبک و معناداری زندگی و تحکیم هویت فردی و اجتماعی شیعیان جایگاه مهمی دارد، در فرهنگ شیعه انتظار به معنای آینده نگری و به معنی ناراضی بودن از وضع موجود و انتظار آینده ای بهتر است، افزود: انتظار فرج یعنی آماده بودن برای ظهور امام زمان(عج) و تشکیل حکومتی ایده آل است، از این رو شیعیان امامیه در طول تاریخ با حکومت های ظالم و نابرابری ها پیکار نموده اند تا زمینه ساز ظهور امام غایب برای اقامه عدل و دادگری باشند.
گراوند در انتها اضافه نمود: در زمان ظهور امام زمان(عج) با برقراری عدالت دنیای، فقر زدایی عمومی، عمران و آبادانی فراگیر، توسعه علم و دانایی، پیاده شدن اسلام راستین، تأمین امنیت همه جانبه فردی و اجتماعی (امنیت حقوقی، اجتماعی، مالی، روانی و...)، ترویج روحیه برادری و مهربانی، صلح گرایی، شایسته سالاری و... طبق وعده الهی مستضعفان نیک اندیش و صالح پیشوایان و وارثان روی زمین خواهند بود و حکومت به دست مردم محروم رنج دیده و رنج کشیده خواهد افتاد.
منبع: خبرگزاری ایسنا